Het zijn eigenlijk nooit de dingen die je kan voorzien.

Het is 2008, ergens in september, we zijn in een hotel in New York en ik lees de krant. De val van Lehman Brothers is voorpaginanieuws. Ik voel het direct in al mijn vezels, dit is niet goed. Wat niet goed betekent weet ik op dat moment nog niet precies. 

Op dat moment heb ik een bedrijf, we doen internetdingen, runnen een callcenter en werken met tientallen mensen aan marketingcommunicatie opdrachten. Met een paar honderd mensen los en vast een hele aardige club.

De dominostenen vallen daarna snel. We hadden grote opdrachtgevers in de financiële sector, van de een op de andere dag vielen de opdrachten weg. In 2008 kwam een verbod op wat toen koud bellen werd genoemd, daarmee viel werk weg. Zoals zo vaak komen er verschillende krachten tegelijk los waardoor er een unieke situatie ontstaat die je bedrijf onverwacht in moeilijkheden brengt. Het zijn eigenlijk nooit de dingen die je kan voorzien.

Het gevolg is dat je mensen moet laten gaan. Je moet afslanken. Een onmogelijke opgave. Het UWV werkt niet mee en de regels ook niet. Hoewel er een systeemcrisis is, staat de overheid met geen enkele hulp klaar. Als je mensen lang aan boord hebt met vaste overeenkomsten kan je niet schalen. Je wilt helemaal niet schalen je wilt het beste voor iedereen. Je moet afspiegelen, je moet onmogelijke keuzes maken. Je kan geen gesprekken voeren omdat mensen zich ziekmelden maar ook omdat mensen op vakantie gaan. Je moet procederen, de zaak loopt vast terwijl je geen opdrachten hebt.

Je kijkt door het raam en ziet ook dat het niemand een bal kan schelen. Zonder betrokken mensen te kort te willen doen want die waren en zijn er natuurlijk ook is het algemene beeld eigen schuld dikke bult. Dat er een systeemcrisis is waarvoor je zelf niet direct verantwoordelijk bent is niet relevant, dat wetgeving zonder overgangsregels verandert waardoor je geen werk meer hebt, nou ja had je maar beter op moeten letten.

Lehman bleek de lont in het kruitvat van de systeemcrisis te zijn die Nederland in 2009 vol raakte. Een crisis die kwam zonder overheidssouplesse, zonder drie minister die onmiddellijk een pakket aan steun aankondigden. Zonder verhitte kamerdebatten hoe mensen geholpen moesten worden.

Ondertussen slijpen de slagers van de bank de messen. Zodra je meldt dat er een probleem is sluiten alle hulploketten en kom je bij bijzonder beheer. Mannen met schorten en witte Zweedse klompen staan klaar om je ongegeneerd uit te benen. Je contactpersoon neemt de telefoon niet meer op. Het kan niemand een bal schelen, had je maar beter op moeten letten.

De zaak staat in brand en dan komt de curator met wetgeving uit 1893. Samen met de bank klaar om de restanten op te ruimen. De curator was een misdadiger, dat kan ik na 11 jaar rustig zeggen. Zaken die al verkocht waren probeerde hij via een omweg nog een keer bij mij in rekening te brengen. Je ligt op je rug, je kan geen kant uit en de buitenwacht denkt nou ja had je maar beter op moeten letten.

Ik moest mijn pand verkopen van de bank. Dat lukte binnen twee weken daarmee was de schuld vereffend, behalve dan dat ik direct een enorme boete kreeg omdat ik de hypotheek vervroegd had afgelost.

Ik heb het doorleefd, ik kon opnieuw beginnen en er staat weer een prachtige club met toegewijde mensen. Waarom schrijf ik dit nu, nou ja de huidige omstandigheden maken wel wat los, na elf jaar kom je weer in een crisis. Ik heb nooit zo de behoefte gehad om dit verhaal te delen, per slot van rekening was het wel mijn verantwoordelijkheid, zo voelt elke ondernemer dat. Je voelt je schuldig, je denkt altijd wat had ik beter kunnen of moeten doen. En ja ik heb er ook iets van geleerd dat ik nu wel wil delen.

Gelukkig is er nu een collectieve vijand. We worden geconfronteerd met een gemeenschappelijke vijand, dat schept een band. Voor bedrijven die nu in de problemen komen is er begrip, het is overmacht. Ik hoop dat dat zo blijft, dat samen gevoel. Dat we niet luisteren naar krachten die dat samen gevoel willen ondermijnen.

Dat gevoel was er niet in 2009 en de jaren die er volgenden. Tienduizenden bedrijven legden het loodje, het kon niemand een bal schelen. Ook al was het de overheid die een woud van regels creëerde waardoor je in abnormale tijden moest handelen als ware het normale tijden. Ook al verzon de overheid regels waardoor prima lopende bedrijven het loodje legden. Hadden ze maar beter op moeten letten.

Mensen werden door banken uit huis gezet omdat het huis onder water stond, omdat ze gescheiden waren en omdat de bank geen genoegen nam met de dekking van één salaris, omdat nou ja een heleboel omdat. Ik keek ernaar met verwondering. Ik zag hoe bankmensen zich huizen toe-eigenden tegen executiewaarde van mensen die door diezelfde bank uit huis waren gezet. Het kon niemand een bal schelen, het was een deurtje verder en ja hadden ze ook maar bij elkaar moeten blijven.

En de banken, niemand deed ze een proces aan, ook niet toen een jaar of wat later de huizen die onder water stonden bulkten van de overwaarde. Mensen bleven achter met schulden die ze bij leven nauwelijks meer in kunnen lopen. Niemand nam het voor ze op. Tot op de dag vandaag is dat nog rustig doorlopen mensen. 

Nu hebben we een collectieve vijand, als het jezelf raakt kom je zomaar in actie voor een ander, misschien wel omdat je jezelf er ook wat mee helpt.

Nu zijn er regelingen, goede regelingen waarvan ik vurig hoop dat ze ook daar terecht komen waar ze nodig zijn. Bij de ondernemers en bij de mensen die het nodig hebben. Uitkeringsinstanties in Nederland zoals ook het UWV zijn erop gericht om je niet te helpen. Om hulp tegen te houden en wat voor het UWV geldt, geldt ook voor de andere tandenborsteltellers. Ik hoop dat het nu anders gaat. Dat de overheid begrijpt dat instanties die bedoeld zijn om ondernemers niet te helpen niet dezelfde kunnen zijn als instanties die ondernemers wel moeten helpen.

En ja ik heb iets geleerd van die vorige crisis.

Probeer één dag tegelijk te doen. Terwijl je je druk maakt over de toekomst is die toekomst niet verder dan morgen.

Doe één ding tegelijk en parkeer naar achteren wat je niet kan overzien. Ik heb de boete van de bank betaald terwijl ik wist dat die onterecht was. Maar ik had geen energie of tijd om mij te verweren. Toen de rook was opgetrokken hebben ik de bank voor de rechter gedaagd en gewonnen. Ik kreeg mijn geld, geen excuses, uitzonderlijk dat wel. De bank wint eigenlijk altijd omdat mensen die in de problemen komen niet terugvechten. Het kan ook niemand een bal schelen.

Het duurt lang, je moet je klaar maken voor een probleem dat lang gaat duren. Zorgt dat je fit bent dan houd je het langer vol. Zorg dat je een structuur aanlegt. Hoe moeilijk dat ook is. Zoek een vast ritme. Maak je druk om dingen die je kan beïnvloeden. Dat betekent niet dat je egoïstisch moet zijn, het betekent wel dat je je moet concentreren op zaken die binnen je bereik liggen.

Wees positief. Er komt weer een dag dat je de vogels hoort fluiten en de zon ziet schijnen.

Ik werd vanmorgen gebeld door de bank. Of we hulp nodig hadden. Het was een mooi gesprekje, er klonk compassie in de stem en er sprak vertrouwen uit. Of we hulp nodig hadden, nee nog niet het lijkt aardig te gaan ook al weet je niet wat morgen brengt. We doen het per dag, kijken wat er binnen de span of control is, zorgen voor structuur en blijven fit.