Rumag is het bedrijf achter de provocerende witte teksten op zwarte achtergronden. Met een man of 30, 40 aangevuld met een behulpzame promotiecrew van 120 online beïnvloedeers worden er dingen gedaan die op en over de rand zijn. UvA-professor Willemijn van Dolen maakte samen met promovendus Bob Rietveld een analyse van de groeiende populariteit van het merk en schreven daarover in het Parool.
Rumag heeft een sterk online netwerk opgebouwd, dat de representatie lijkt van een in het echte leven bestaande offline vriendengroep, denkt ze. 'Dat maakt het sterk. Het lijkt niet te gaan om een internethype, maar een groep loyale volgers, een beweging. Zo'n netwerk kun je niet zomaar kopiëren.
Het bedrijf is vooral populair onder vrouwen, zo’n 70 procent van de bezoekers is vrouw.
Logisch dat het voor vrouwen zo interessant is, schrijft Ineke Strouken, directeur van het Nederlands Centrum voor Volkscultuur in hetzelfde artikel. Ze denkt dat Rumag het beeld neerzet van de vrijgevochten vrouw, het idee dat vrouwen niet alleen poezelig en zachtaardig hoeven te zijn en mannen avontuurlijk en stoer.
Het bedrijf groeit explosief, waarom wisten ze zelf ook niet maar als het goed gaat stel je daar niet direct vragen over. De klik en like cultuur wijst als vanzelf weg. Als iets veel aandacht krijgt gaat je op die voet door en zit je plots met een hele club mensen dingen te doen. Je rolt voort op de golf die jezelf gecreëerd hebt.
Als provoceren je businessmodel is en je hebt onvoldoende ervaring kan je tegen een muur aanlopen en die muur heette nu Lubach. Provocerende grappen maken over een dodelijke ziekte trekt de aandacht. De aandacht werd gezocht en gekregen. Op Twitter waren de mensen boos en die boosheid werd aangewakkerd door de provocerend reacties van Rumag.
Als provoceren de enige spier is die je hebt ontwikkeld gebruik je die ook op momenten dat je wellicht een andere spier had moeten aanspreken.
Ja wellicht, want wat is er mis met provoceren? Ik kan een lijst van topmensen aanleveren, niet de minste, die middels provocatie, met succes, de aandacht op hun producten weten te vestigen. Niet alleen bedrijven maar ook voor uitgevers en tv programma’s is de route langs de provocatie een geliefde strategie.
En toen was er het Corona T-shirt. Rumag had bedacht om een T-shirt te verkopen waarvan de opbrengst naar het Rode kruis zou gaan. Ja daar moest Quote, zelf een kind van de provocatie cultuur, natuurlijk het fijne van weten.
“Wordt er flink gecasht met Coronashirts? Rumag: 'Nee, helemaal niet” was de fijnzinnige kop boven het artikel. Mede-eigenaar Danny Membre van Rumag bezweert in het stuk echter dat zijn bedrijf niet grof zal verdienen aan deze actie. ‘We hebben hele kleine marges en moeten ook het hoofd boven water houden’, schrijft Quote. Nu is het bellen van een textielondernemer en de DHL niet echt een diepgravend onderzoek. En als je met die getallen vervolgens het bedrijf belt kan het zo zijn dat ze ergens min of meer bevestigt worden.
Het aan de praat houden van je bedrijf is iets anders dan geld verdienen. Geld verdien je na aftrek van kosten en belasting. Rumag probeerde in het Quote artikel nog wel duidelijk te maken dat als er wat over zou blijven de opbrengst naar het Rode Kruis zou gaan. Een onmogelijke opgave natuurlijk. Quote had het goed aangepakt mensen aan de telefoon gezet, dingen uitgezocht het bedrijf gebeld om een toelichting, alles afgevinkt, artikel rond, hup publiceren.
Nu miste ik wel een dingetje in dat Quote artikel een detail misschien maar niet onbelangrijk en dat is een reële vergelijking. Zeg maar wat context. Wat is eigenlijk gebruikelijk bij goede doelen. Welk percentage van de opbrengsten mogen goede doelen aanwenden voor salarissen en marketing. Goede doelen groot en klein, bekend en onbekend werken allemaal, uitgezonderd Lubach, niet voor niets.
Bert Wagendorp schreef er een aardig artikel over in de Volkskrant, Het aantal goede doelen inclusief de kleine goede doelen, ook wel 'Particuliere Initiatieven' of PI's genoemd, lopen tegen de 10.000. Hoe maken we hieruit een keuze?
Hij ging in op de salariskosten en wat er zoals overblijft van uw donatie.
“Hoeveel kosten worden er niet gemaakt voor het werven van de fondsen, dat ligt tussen 15 tot 25 procent van elke opgehaalde euro. Een voorzichtige schatting is dat bij een efficiënte organisatie minstens 30 procent van de donatie opgaat aan algemene kosten en dit kan zo maar oplopen naar 50 procent”
Van donaties blijft dus tot de helft hangen en aan salariskosten gaat een procent of vijfentwintig in de pot om het bedrijf aan de praat te houden. Ik zou zeggen dat je daarmee een aardige meetlat hebt wat Rumag zou mogen rekenen voor het stand houden van de eigen organisatie. De exacte cijfers van Rumag ken ik niet, maar Quote ook niet en Lubach? Lubach heeft niet de moeite genomen om het bedrijf naar de cijfers te vragen. Team Lubach had voldoende aan de berichten die op de socal media rondgingen en het artikel in de Quote.
Het zou mij overigens niet verwonderen dat ze die kosten bij Rumag zelf ook nog niet in beeld hebben. Het is natuurlijk een nog wat een onvolwassen cowboy organisatie maar als je die getallen wat terugploegt zou Rumag mogen rekenen op een bestanddeel van de ingezamelde gelden. Ergens rond de 25% max zou volgens de geldende normen niet onredelijk zijn, reken maar uit.
Zo bezien was de reactie van Rumag, dat ze aan het einde van de actie kijken wat er over blijft en dat alsnog overmaken naar het Rode Kruis, zo gek nog niet. Want pas achteraf kan je de balans opmaken. Maar in deze context was de reactie bij lange na niet zorgvuldig genoeg.
Het stukje in de Quote samen met het sentiment op Twitter of waarschijnlijk andersom, was voor Lubach aanleiding om een kwartiertje los te gaan op het bedrijfje. Het team van Lubach heeft een buitengewoon scherpe neus voor wat er leeft in de samenleving en op de social media. Dat levert niet zelden parels van afleveringen op maar ze slaan de plank natuurlijk ook wel eens mis.
Nu was er nog een ander punt van kritiek, Rumag is niet origineel, Rumag gebruikt teksten van anderen, drukt die op een T-shirt en verdient daar geld mee. Rumag benadeeld zo creatieve geesten. Nu heb ik daar ook geen goed word voor over maar dat is het punt niet. Wat ik vind is niet zo belangrijk. Wat zegt de auteurswet op dit punt. Charlotte Meindersma online een bekend gezicht als het gaat om auteursrechtelijke kwesties wijdde er een artikel aan.
Ze stelde zichzelf de vraag; Maakt Rumag steeds inbreuk op auteursrecht met de teksten die ze gebruiken? In een helder opgesteld document geeft Charlotte inzicht in de richtlijnen van de wet, ze zegt daarover “Rumag heeft dus gelijk wanneer ze zeggen dat op teksten die niet uniek genoeg zijn, geen auteursrecht rust”
Ze sluit haar betoog af met; “Natuurlijk kun je nog steeds van alles vinden van Rumag en van Rumagnietstelen. Ik heb met deze video en blogpost alleen juridische duiding willen geven. Dat staat dus volledig los van wat je moreel van deze situatie vindt of kunt vinden” Daar sluit ik mij bij aan.
Terug naar Lubach, het team van Lubach bracht de twee knelpunten goed samen en creëerde zo de perfecte storm waar Rumag in belandde. Verdienen aan het virus en het stelen van creativiteit. De voedingsbodem op de social media was al voorbereid, het zaad was gezaaid, de bodem vruchtbaar het behoefde alleen maar wat water.
Het resultaat was dat de eindebaas van het bedrijf liet weten niet meer verder te kunnen. De pers was niet mals over zijn optreden de Telegraaf, zelf al helemaal niet vies van wat provocatie, noemde het bedrijf Coronaprofiteurs. Als eindbaas kan je dan voorlopig niet meer op straat, nou ja in deze tijd is dat wellicht een geluk bij een ongeluk.
Lubach sloopte het bedrijf en de Corona actie door vervolgens zelf een Corona actie op te zetten in de kenmerkende Rumag stijl. Erg geestig. De publieke omroep steelt een actie van een bedrijf om daar vervolgens zelf goede sier mee te maken. Ja alles mag, hadden ze maar beter op moet letten. Lubach hoeft daar zelf niets aan te verdienen aldus Lubach, Vanzelfsprekend, de televisiezendtijd van Lubach is immers gratis en of er nu wel een T-shirt verkocht wordt heeft geen enkele invloed op het honorarium van Lubach en zijn team.
Heeft het verhaal ook een moraal. Ik kijk ernaar en denk wat gebeurt hier nu eigenlijk. Met welk recht kan een TV programma verhuld als satire een bedrijf ten gronde richten. Eric Smit van Follow the Money verwoordde het misschien wel het beste met zijn reactie op mijn tweet.
“Als er niets aan de hand is, hoeft meneer niet op te stappen. Verder is het prima dat er programma’s zijn - publiek of commercieel - die gedragingen van mensen aan de kaak stellen. Zolang het maar op feiten is gebaseerd”
Goed geformuleerd en klopt als een bus maar toch resoneerde de laatste zin.
“zolang maar het maar op feiten gebaseerd is”. Juist daar wringt hem misschien wel de schoen. De feiten bekeken in de juiste context spreken niet tegen het bedrijf. Via Rumag vloeide jaarlijks al aardig wat geld naar goede doelen. Aardig wat of misschien zelfs wel best veel. Bas Smit de man van… organiseerde samen met Rumag een actie voor het Prinses Maxima centrum voor Oncologie die naar zeggen van Bas Smit iets van 150.000 euro aan donaties opleverde.
Natuurlijk wordt verwezen naar programma's als Kassa en Radar als evenknie van het satirische programma van Lubach maar in deze programma's hoe scherp je ze ook mag vinden, er is altijd ruimte voor context en ondernemingen krijgen de ruimte om zich voorbereid te verweren. Lubach vond dat niet nodig, een artikel in de Quote was voldoende.
Als je kijkt naar goede doelen dan is een normale praktijk om een deel van het geld te besteden aan salarissen en marketing. Op dat punt doet Rumag niets vreemds. De inzamelingsactie voor Corona liep bepaald niet onaardig totdat er een lampje op werd gezet door Quote en Lubach, maar was dat wel terecht. Op het moment dat de stekker eruit werd getrokken stond de teller toch al ergens rond de 100.000 voor het Rode Kruis als we de berichten mogen geloven.
Rumag schendt soms auteursrecht maar meestal niet.
Rumag surft op de internet knip, plak en provoceer strategieën. Goed beschouwd bedient Rumag zich van clickbait tactieken die door de online uitgeefwereld eerder zelf populair zijn gemaakt. Een quote leidt naar een artikel dat ergens anders over gaat waarna de uitgever verdient aan clicks en views. Ik zie eigenlijk nergens iets anders, je quote een beroemd iemand om een stukje te verkopen. Wie bewaakt die grens eigenlijk?
Kijk je naar recht en regelgeving dan glipt Rumag door de mazen van de wet. Maar is het niet zo dat juist degenen die aan de grenzen van regels knagen ervoor zorgen dat de regels verbeteren en dat de mazen kleiner worden.
Blijft over de morele kwestie. Wat goed is en wat niet goed, wat mag wel en wat mag niet, ethiek. Het spitst zich toe op de goede smaak. Dat roept bij mij direct de vraag op of Lubach en de NPO het platform is om de grenzen van de goede smaak te bewaken.
Lubach werkt voor de VPRO, thuis mocht ik van mijn ouders niet naar de VPRO kijken omdat de omroep voortdurend de randen van de goede smaak opzochten. Dat Sjef van Oeckel op tv kotste in de tassen van de postbezorger, daar werd weken over gesproken. Over goede smaak viel te twisten. Je kan vandaag nog steeds bij de VPRO terecht als het gaat om programma’s en provocerende programmamakers die de grenzen opzoeken van het betamelijke en daarmee nieuwe grenzen maken.
Dat juist Lubach en de VPRO nu online geroemd wordt voor zijn optreden als scherprechter van de goede smaak stemt mij niet erg hoopvol.
Ik heb niets met de werkwijze van Rumag en ik veroordeel het gebruik van teksten van creatieve geesten zonder dat er geld voor de rechten betaald wordt. Maar het auteursrechtelijk dichtspijkeren van iets dat op tv of op de social media gezegd wordt is een merkwaardige reflex. We komen we nu op het punt dat een uitspraak op tv van Martien Mijland vastgelegd kan worden bij een merkenbureau.
Bedrijven die geld aan goede doelen geven moeten worden gecontroleerd, daar hebben we regels voor. Zo hebben we ook regels voor journalistiek, als je iemand op de tv afbrandt doe je gedegen onderzoek. Dat je je beroept op het wederhoor van de Quote is voor een powermedium als televisie veel te mager. Dat Rumag er een rommel van maakt ontslaat je niet van de verplichting om zelf deugdelijk werk af te leveren.
Geen opmerkingen :
Een reactie posten