De journalistiek is het spoor bijster. Volgens een recent artikel in het Financieele Dagblad haken steeds meer Nederlanders af bij het nieuws FD, juni 2025 . De remedie, regulering van Big Tech, omdat sociale platforms te veel invloed zouden uitoefenen op wat mensen zien en denken. De echte vraag is natuurlijk ‘waarom verliezen mensen het vertrouwen in de journalistiek zelf’
De journalistiek heeft zich in het afgelopen decennium langzaam maar zeker ontwikkeld tot een platform voor persoonlijke overtuiging. Objectieve verslaggeving heeft plaatsgemaakt voor normatieve sturing. Wat de journalist denkt dat de lezer moet vinden, krijgt prioriteit boven wat er feitelijk gebeurt.
Die verschuiving begon zichtbaar bij de berichtgeving over het klimaat. Waar vroeger ruimte was voor interpretatie en debat, werd steeds vaker een activistische toon aangeslagen. Twijfel of nuance werd weggezet als ‘ontkenning’. Denk je anders, dan ben je de vijand van de planeet. Pak je het vliegtuig dan ben je fout.
Tijdens de coronapandemie werd deze trend verder uitvergroot. Veel media stelden zich kritiekloos op tegenover het beleid van de overheid. Wetenschapsjournalistiek en onderzoeksjournalistiek maakten plaats voor publieksvoorlichting en morele druk. Kritische geluiden over lockdowns, ondernemers die hun bestaansrecht verloren of de proportionaliteit van maatregelen, kregen amper ruimte en werden door NRC en de Groene geframed als ‘wappie’ of ‘anti-samenleving’.
Een andere pijnlijke lacune zit in de verslaggeving over migratie en integratie. Terwijl een groeiend deel van de samenleving zorgen uit over woningnood, druk op voorzieningen en culturele frictie, kiezen veel media voor een toon die niet uitlegt, maar neerbuigt. De burger ‘begrijpt het niet goed’, heet het dan, of is vatbaar voor ‘rechts-populisme’. Dat veel mensen zich niet gehoord voelen is geen teken aan de wand, maar een tekortkoming van het publiek zelf.
Het toppunt van deze morele positionering zien we in de berichtgeving over het conflict tussen Israël en Hamas. In plaats van feitelijke analyse of diplomatieke duiding, krijgen we vaak een morele spiegel voorgeschoteld waarin de journalist zijn of haar persoonlijke morele kompas projecteert op de lezer. Het medium wordt geen platform voor begrip, maar een morele les. Dat geldt overigens aan beide zijden van het conflict, en op uiteenlopende redacties.
Daar komt bij dat de journalistiek zich al jaren uitverkocht heeft aan de commercie. In de zoektocht naar een levensvatbaar verdienmodel zijn de scheidslijnen tussen redactie en reclame vervaagd. Branded content, commerciële boodschappen verpakt als redactioneel artikel wordt vandaag de dag zonder schroom gepubliceerd door vrijwel alle grote nieuws
organisaties. Het is niet langer duidelijk wie de afzender is: de journalist, de adverteerder, of een reclamebureau met een goed verhaal. Ook storytelling, ooit bedoeld om de menselijke kant van nieuws voelbaar te maken, is gekaapt door marketinglogica. Alles is emotie geworden. De feiten doen er minder toe dan het narratief, het sentiment, het morele gebaar. Zolang het maar blijft plakken. Nieuwsberichten zijn zo ontworpen dat ze optimaal presteren in de algoritmes van sociale platforms: korte zinnen, veel drama, urgentie, tegenstellingen clickbait is niet langer uitzondering, maar standaard. De objectieve werkelijkheid heeft het onderspit gedolven tegen een ecosysteem van engagement. Want clicks betekenen views, views betekenen advertenties, advertenties betekenen geld.
En nu is Big Tech de boosdoener. De algoritmes van platforms als Meta en TikTok zouden ons nieuwsfilter verstoren en alternatieve werkelijkheden creëren. Maar is dat werkelijk het probleem of zijn mensen gewoon op zoek gegaan naar andere bronnen, omdat ze zich niet meer herkennen in de toon en agenda van traditionele media.
Het is een reflex als de burger afhaakt, ligt het aan de burger maar nooit aan het journalistieke product.
Geen opmerkingen :
Een reactie posten