In de Retail en de horeca tekent zich een nieuw drama af, puntje van aandacht misschien.

Nog niet eerder was het consumenten vertrouwen zo laag als de afgelopen twee maanden daar begin je dan je dag mee. De meerderheid van de consumenten stelt grotere aankopen voorlopig even uit zo schrijft het CBS. De inflatie wordt als boosdoener aangevoerd. Ja en wat zijn grotere aankopen? Voor het ene gezin is dat wellicht een tv terwijl voor een ander gezin een nieuw paar schoenen al een grotere aankoop kan zijn. Over de hele breedte is er inmiddels sprake van pessimisme.

In de meeste gevallen is zo’n sterke daling van het vertrouwen de inleiding tot een recessie maar eerlijk gezegd is ook het begrip recessie inmiddels aan inflatie onderhevig. Er wordt zelfs gesproken over een nieuw soort recessie. Gooi maar in mijn pet zou ik zeggen. Economen discussiëren inmiddels ook volop of de gehanteerde inflatiecijfers eigenlijk wel kloppen. De energieprijs wordt bijvoorbeeld volledig meegenomen terwijl mensen met een langer lopend contract nog steeds de oude lage prijs betalen en eigenlijk nog niets tot weinig merken van de gestegen prijzen.

Als we een spade dieper kijken zien we nog wel meer puntjes van aandacht, de snel opgelopen rente bijvoorbeeld, voor ondernemers is rente een serieuze aangelegenheid. De afgelopen tien jaar kostte geld weinig tot niets. Of dat goed of slecht is laat ik in het midden maar het betekende wel dat een nieuwe machine, wat extra krediet om te groeien of een nieuwe huisvesting voor bedrijven die het aardig voor elkaar hadden goed te financieren waren. Daar lijkt voorlopig een einde aangekomen.

Groeien bleek ook belangrijker dan geld verdienen en zo zagen de afgelopen tien jaar tal van internet ventures het licht. Je hoefde immers geen geld te verdienen. Op de bank kreeg je geen euro rente voor je geld dus beter investeren in groei. Je geïnvesteerde euro groeide dan als het ware vanzelf. Het zorgde voor een vloedgolf van investeringen. Er werd ongelooflijk veel lucht in groeiende ondernemingen gepompt ook al verdienden ze geen dubbeltje. De stijgende rente zal ervoor zorgen dat die lucht eruit loopt en dat zal gepaard gaan met het verlies van banen.

De juistheid van de cijfers mag dan ter discussie staan het gehanteerde inflatiecijfer vormt wel degelijk het uitgangspunt voor de salarisrondes. De FNV ziet zijn kans schoon en heeft er geen moeite mee om iets van 14% salaris verhoging als inzet te noemen. De minimumlonen stijgen volgend jaar in ieder geval met 10%. En ja ook de huur werkt met de CBS index als maatstaf. Die verhogingen krijgt de gemiddelde ondernemer gewoon voor zijn kiezen plus ja de energierekening. Je hebt allerlei energiecontract mogelijkheden maar linksom of rechtsom ga je bij het aangaan van een nieuw contract heel veel meer betalen.

Natuurlijk heb je elk jaar met prijsverhogingen te maken maar een kind kan zien dat dit een extreem giftig cocktail is.

Veel ondernemers maken op dit moment de gang naar hun opdrachtgevers. Zeg maar het wat kleinere dienstverlenende MKB tot en met de ZZP er die thuis ook geconfronteerd wordt met hogere lasten. Daar ontwikkelt zich een onprettig spel. De tarieven moeten omhoog en je mag aan inkoop uitleggen waarom dat zo is. Alsof ze zelf geen krant lezen. Alsof je in een parallel universum leeft.

In een onderhandeling haal je eigenlijk alleen een goed resultaat als je zelf ook een aardige positie hebt. Dat je nee kan zeggen als het niet goed voor je uitpakt. Corona holde echter de vermogens uit, niet alleen vermogens verdampten ook de mentale weerbaarheid van ondernemend Nederland verdampte. Dat je ’s morgens wakker wordt en denkt ík wil niet meer, nee, niet nog een keer.’ Dat is geen goed vertrekpunt in een onderhandeling. Ik voorspel dan ook dat de marges verder terug zullen lopen ten faveure van het grootbedrijf dat met sterke kasposities wel aan de goede kant van de onderhandelingstafel zit. De groten worden groter de kleinen zullen zwakker worden. 

In de Retail en de horeca tekent zich een nieuw drama af. Je hebt misschien wel genoeg klanten maar door een contraproductieve fiscale prikkel werken mensen liever wat korter. Die rekensom is niet zo moeilijk. Als 32 uur werken ongeveer net zoveel oplevert als 40 dan hoef je niet lang na te denken. Natuurlijk, niet alleen die negatieve prikkel speelt een rol ook het breed gedragen idee dat vrije tijd waardevoller is dan werk heeft zich in tijden van ongekende economische voorspoed stevig verankerd in het brein. Werken is eigenlijk gewoon onhandig, het kost te veel tijd.

Het gevolg is overal een voelbaar tekort aan mensen. Je kan wel op een terras gaan zitten maar als niemand je helpt is de lol er snel vanaf. Je kan wel een winkel binnenlopen maar als niemand aandacht voor je heeft ga je een deurtje verder. Dat kost handen vol geld. Deze ontwikkeling moet je eigenlijk zien tegen het licht van de eerder door Corona uitgeholde financiële reserves. De overheid bedacht tal van maatregelen om ondernemers door de Corona tijd heen te helpen, met succes maar dan wel tot op zekere hoogte.

De overheid deed de deur voor veel ondernemers gewoon op slot. De beruchte lock downs ingesteld voor het algemeen belang kosten bergen geld. Jouw zaak ging dicht voor het algemeen belang zeg maar en om de tijd door te komen mocht je belasting betalen uitstellen. Goed beschouwd een vorm van overlevingsfinanciering. Een financiering zo bedacht dat ondernemers het op een later tijdstip wel terug zouden kunnen betalen. Later zou immers alles weer worden als voor Corona en dan kon iedereen zijn schuld gewoon netjes aflossen.

Dat bleek een beetje een slordige inschatting. Voorspellen is moeilijk zeker als het om de toekomst gaat. Toch werd daar een voorschot op genomen. Er kwam een oorlog die zand in de tandwielen van de logistieke keten strooide. In de drang om klimaatafspraken na te komen werd de eigen rotzooi uit het zicht verplaatst naar Rusland. Wat ze in Rusland met de mensen, de planeet, de lucht of de huizen van mensen uitspoken kan ons niet veel schelen. We kopen het gas gewoon goedkoop in bij Poetin en halen zo wellicht mooi wel onze eigen doelen. Dat bleek een miscalculatie.

Het gevolg van dit beleid is een torenhoge energierekening, hard oplopende salariskosten en huren die door het dak gaan. Klanten die niet geholpen kunnen worden door een gebrek aan personeel. Een kat en muisspel met je opdrachtgever om je gestegen kosten in je tarief te krijgen. En heb je dan een klant in je winkel of op je terras dan wordt die ongelukkig bij het zien van de kassabon.

Gelukkig roepen politici om het hardst om nog wat meer uit de ondernemersruif te halen. De omzetten stijgen zou je kunnen zeggen maar al je wat beter kijkt zie je de omzetvolumes afnemen. Dat betekent simpelweg krimp en dat kan je nu eenmaal niet oneindig compenseren met hogere prijzen. We kijken bovendien naar een elastiek. Als er iets verandert gebeurt dat niet onmiddellijk dat kost even tijd. Het teruglopende vertrouwen zal zich uiteindelijk vertalen naar minder consumptie.

De verhouding tussen ondernemers en de politiek lijkt inmiddels duurzaam verstoord, vandaar ook dat in dit jaar, waar alle seinen voor ondernemers feitelijk op rood lijken te staan, werd besloten om het lage vpb belastingtarief te verhogen en de drempel om daarvoor te worden aangeslagen verlaagd. En heb je dit dan allemaal overleefd dan wacht aan het einde van jaar de fiscus om het laatste kwartje dat je verdiende op te eisen voor het aflossen van de Corona schuld die nog open staat.

Puntje van aandacht misschien.